مطالعه تطبیقی اصول اخلاقی پژوهش در اعلامیه بلمونت با ارزش‌ها و اصول اسلامی

چکیده مقاله

زمینه و هدف: نظر به اهمیت کرامت انسانی، اعلامیه بلمونت برای حمایت از انسان‌های موضوع تحقیقات زیست پزشکی و علوم رفتاری تدوین شده و مشتمل بر سه اصل احترام به استقلال فردی، خیر رسانی و عدالت است. این مطالعه با هدف تطبیق این اصول با ارزش‌ها و اصول اسلامی انجام شده است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه تطبیقی، اصول اخلاقی اعلامیه بلمونت با اصول اسلامی مقایسه و تحلیل می‌شود.

یافته‌ها: از دیدگاه اسلام در پژوهش‌های زیست‌پزشکی با موضوعات انسانی، کرامت انسانی و استقلال فردی باید مورد احترام قرار گیرد، بدون در نظر گرفتن انسان به منزله ابزاری برای پژوهش. اصل خیررسانی یک اصل الزامی است و مطابق قاعده لاضرر، باید برای به حداکثر رسانی منافع، بارها و آسیب احتمالی ‌را به حداقل رسانید. همچنین، علاوه بر درنظر قراردادن منافع حداکثری انسان‌های موضوع پژوهش، منافع پژوهشگران و کسانی که هزینه‌های پژوهش را پرداخته‌اند نیز باید تأمین شود. عدالت و انصاف اقتضای آن را دارد که ضمن به حداکثر رسانی منافع پژوهش، خطرات احتمالی آن به حداقل کاهش یافته و در صورت بروز عوارض، پژوهش روی افرادی که دچار عارضه می‌شوند باید متوقف و عوارض آن جبران شود. از آنجا که آسیب به انسان بر خلاف اصول اخلاقی و اسلامی است، انسان‌ها باید در برابر مضرات پژوهش محافظت شوند و افرادی مانند کودکان، مجانین و زندانیان به دلیل عدم برخورداری از ظرفیت کافی و یا استقلال فردی، مورد حمایت خاص قرار گیرند.

نتیجه‌گیری: اصول مذکور در اعلامیه بلمونت برای پژوهش‌های انسان‌محور ضروری است و با ارزش‌ها و اصول اسلامی مطابقت دارد.