تأثیرات متقابل مکان های وقفی و توسعه شهر تهران در دوره قاجاریه

چکیده مقاله

عوامل متعددی از جمله، مشارکت اجتماعی در توسعه شهرها دخیل هستند. یکی از مصادیق مشارکت اجتماعی عمل به وقف است که برابر دستورات اسلامی با انگیزه کسب رضای خداوند انجام می شود. وقف در جامعه اثرات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بسیاری دارد که در این مقاله تاثیرات متقابل مکان های وقفی و توسعه شش محله تهران در دوره قاجاریه بررسی شده است. از این رو روش تحقیق کیفی بوده و اطلاعات از منابع معتبر جمع آوری و تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد که مکان های وفقی شهر تهران در دوره قاجاریه در ارتقای سطح کیفیت محیط از طریق توسعه کالبدی درونی محله ها، تقویت عناصر هویت بخشی محله ها و ارتقای مبلمان شهری موثر بوده و هم چنین تحت تاثیر همین توسعه، از ابتدای دوره قاجاریه تا انتهای آن وقف روند افزایشی داشته است. علاوه بر این که توسعه کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تهران بر ایجاد و نوع مکان های وقفی موثر بوده است. به عبارت دیگر مکان های وقفی چون دکان ایجاد و مکان های وقفی ای که با شرایط جدید جامعه هماهنگی نداشته تخریب می شدند. هم چنین هیچ گاه مکان های وقفی مانع توسعه شهر نبوده اند، هرچند بلااستفاده شدن این مکان ها ضمن کاهش سطح امنیت و اهمیت کارکردهای مکان های مجاور، چهره شهر را نازیبا می کرده اند. تعداد مکان های وقفی در تمام محله ها به یک اندازه نبود و بازار بیش ترین و محله های ارگ و دولت کم ترین تعداد مکان های وقفی را داشتند.