تجرد خیال و عالم مثال

چکیده مقاله

"مثال مطلق یک عالم مستقل و حقیقی است که‌ صورت همهء اشیاء در یک حالت مشترک بین لطافت و کثافت(روحانیت محض و مادی صرف)در آن وجود دارد و فرق آن با عالم مثال افلاطون این است که در مثال‌ افلاطون صور مجرد اشیاء موجود است،اما در مثال ابن عربی صورت محسوس که شبیه معانی مجرده هستند موجود است. در کتاب شعاع اندیشه و شهود در فلسفه‌ سهروردی از قول این فیلسوف بزرگ چنین آمده است: آنچه در عالم مثال تحقق می‌پذیرد باید جوهر بسیط بشمار آورد؛زیرا یک وجود مثالی قائم به ذات خود بوده‌ و از ماده و ثقل آن مجرد و مبراست؛بهمین جهت در عالم‌ مثال تزاحم نیست و اجتماع موجودات مثالی در محل‌ واحد ممتنع بشمار نمی‌آید. از نظر ملا صدرا نفس،به هنگام جدا شدن از بدن،قوه و همیهء مدرک معانی جزئیه و صور جسمانیه را با خود حمل می‌کند و همین قوه که عجب‌ الذنب نیز نامیده می‌شود،حلقه اتصال بین روح و بدن‌ است و موجب توجه به بدن می‌شود و بدین‌ترتیب، لذات و عذاب جسمانی را درک می‌کند. 2ملا صدرا در اثبات معاد جسمانی می‌گوید:انیت و هویت و تشخص بدن تنها به نفس آنهاست نه به جسم آن، مثلا زید بخاطر نفسش زید است نه به خاطر جسدش و بخاطر همین امر وجود و تشخص مادامی که نفس در او باقیست استمرار دارد و اگر اجزائش تبدیل یابد همینطور اگر صورت طبیعی‌اش در خواب و در عالم قبر و برزخ به‌ صورت مثالی تبدل یابد یا در عالم آخرت به صورت‌ اخروی متحول شود در همهء این تحولات و دگرگونی‌ها، هویت انسانی او که وجود اتصالی و وحدانی است،واحد است."