معراج‌السعادة اثری ارجمند با چاپ‌هایی نامعتبر

چکیده مقاله

ملّا احمد نراقی (متوفّی 1244 یا 1245ق) از بزرگ‌ترین فقیهان ایران در اوایل عهد قاجار است. علاوه‌بر اینکه آثار متعددی در فقه و اصول و عمدتاً به زبان عربی تألیف کرده، در ادبیات فارسی و اخلاق نیز آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته است. معراج‌السعادة ملّا احمد که ترجمۀ آزاد (از عربی به فارسی) از کتاب پدرش ملّا محمدمهدی با عنوان جامع‌السعادات با اضافات و تغییراتی است، در میان کتب اخلاقی فارسی جایگاه خاصی دارد. ضمن اینکه از این کتاب نسخه‌های خطی متعددی به ما رسیده، بارها به صورت سنگی و جز آن چاپ شده است. بااین‌حال از این کتاب، متنی تصحیح‌شده ـ براساس معیارهای علمی ـ در دست نیست. معتبرترین و مشهورترین چاپ آن را انتشارات هجرت (بدون نام مصحح) در سال 1378 «با تصحیح و تحقیق و تعلیق و ویرایش» منتشر کرده است. ایرادات گوناگونی در این چاپ دیده می‌شود که نشان از بی‌دقتی در تصحیح و پژوهش دارد. در این مقاله به نقد این چاپ از منظرهای گوناگون نسخه‌شناسی، سبک‌شناسی و اصول تصحیح متن می‌پردازیم و پیشنهادهای خود را برای اصلاح آن ارائه می‌کنیم.